Val do Dubra, 28 de xullo do 2018 – O concello de Val do Dubra organiza un acto solemne, as doce e media no auditorio de Bembibre, para entregar aos familiares os restos atopados na fosa común do atrio da igrexa de Paramos.
A Asociación da Recuperación da Memoria Histórica (A.R.M.H.), a solicitude dos familiares, foi a encargada de exhumar e identificar os restos enterrados na fosa común do adro de Paramos o 24 de outubro do 2016. Alí estaban os restos de José María Castelo Mosquera, Manuel Pena Camino, Vicente Peña Tarrasa e Manuela Teiga. No acto intervirán representantes da ARMH, os alcaldes do Val do Dubra e Negreira, familiares e veciños que ao rematar o acto reuniranse en torno a un xantar de confraternidade.
Suceso
O golpe de Estado franquista de 1936 obrigou a que moitos homes e mulleres tiveran que fuxir para evitar a represión e a morte. Para poder sobrevivir individualmente e para loitar contra o sistema fascista que se estaba a impoñer, ocultáronse nos montes e despois organizáronse . Non eran bandidos nin foraxidos, loitaban pola lexitimidade democrática refrendada polas urnas en febreiro de 1936. A finais da Guerra Civil só nos montes de León e Galicia existían 20.000 homes relacionados coa guerrilla.
O Destacamento “Manolo Bello”
A partir do ano 1948 intensificouse a represión franquista para rematar con estes grupos refuxiados nos montes. Esta presión fixo que os membros do Destacamento “Manolo Bello” pertencente á IV Agrupación do Exército Guerrilleiro de Galicia, formado por José María Castelo Mosquera -xefe do Destacamento- Vicente Peña Tarrasa, Manuel Pena Camino, Manuel Ramiro Souto e Carmen Temprano Salorio se ocultaran no lugar de Zas no concello de Negreira.
Traballos de exhumación na fosa de Paramos
O día 5 de marzo de 1949 ao mencer as forzas da Garda Civil rodearon a casa de Carmen Teiga onde estaba ocultos os guerrilleiros do Destacamento. Entablouse un combate no que caiu ferida de morte Carmen Temprano Salorio, natural de Iñás-Oleiros que formaba parte do destacamento da guerrilla e que foi enterrada no cemiterio de Aro. Os compañeiros que lograron fuxir foron cercados de novo ás tres da tarde no Km 23 da estrada de Portomouro a Santa Comba. Tivo lugar un novo enfrontamento onde foron abatidos todos os membros do destacamento José María Castelo Mosquera, Manuel Pena Camiño e Vicente Peña Tarrasa xunto con Manuela Teiga sobriña da dona da casa de Zas. Manuel Ramiro Souto foi o único que logrou fuxir e morreu no ano 1952 durante un novo enfrontamento coas forzas da Garda Civil en Mesía. A continua represión desatada sobre os enlaces da guerrilla (a poboación civil que lles daba apoio) levou á cadea a numerosas persoas dos concellos de Negreira, A Baña e Val do Dubra. Entre eles, a desaparición Erundino Vieto Baña da parroquia de Lañas-A Baña que foi un dos que axudara aos membros da guerrilla. Nunca máis se soubo del. Hoxe a familia segue a búscalo.
Xustiza, dignidade e memoria
A concelleira de Val do Dubra Celsa Oreiro explica que os veciños de Paramos mantiveron a memoria de estes feitos aínda que as últimas xeracións puideran dudar da súa veracidade
A concelleira lembra que unha das consecuencias da represión franquista foi o sentimento de culpabilidade que instaurou en moitas persoas, algo que se reflicte no acto xa que aínda a día de hoxe hai familiares que non ven con bos ollos esta recuperación
Para Celsa Oreiro trátase dun acto de dignidadeno que colaborou de bo grado mesmo a igrexa
No mesmo sentido exprésase o alcalde de Negreira Jorge Tuñas que considera este un acto de conciencia e vota de menos máis implicacións das administracións
A Asociación da Recuperación da Memoria Histórica fixo un pequeno vídeo, que se pode ver a continuación, de como foi o proceso de exhumación dos restos que hoxe recibirán as familias.
