Luz fandiño tivo, ten, unha vida que dá para o que un prefira: libro, teatro, cinema ou unha longa conversa gozando da súa motivadora compañía.
Viviu a emigración a principios dos 60, París durante o 68, de volta en Compostela nos 80 e desde entón á actualidade na primeira liña social. Contar a súa historia é contar a historia e merece máis espazo que esta descrición.
Naceu filla de solteira. Fala con orgullo da fortaleza da súa avoa e a súa nai, nun época machista e represora. Confesa con tristeza que unha semana antes de que a súa nai morrese, enferma do pulmón, na súa casa só se comía pan cocido en auga… o pan que se tiraba na casa na que servía. Por iso di que a súa nai morreu de fame.
Certos parentes vendéronlle Arxentina como El Dorado pero ao chegar só atopou máis miseria e unha proposta lindeira na prostitución que só a súa integridade, e a decencia do receptor da oferta, puideron derrotar. Buenos Aires, o Centro Galego da cidade e un bibliotecario ao que nunca estará o suficientemente agradecida encargáronse de cambiar a súa vida e a súa persoa.
Alí reencontrouse coa súa cultura e recuperou o orgullo de ser galega no poema de Cabanillas “Meu carriño!” que aínda recita con emoción “Lévame por onde escoite – a fala – doce e sentida – entre bicos deprendida – non colo de miña nai! – Roda polos nosos eidos – aunque hai lama non camiño – é túa terra, meu carriño – e a terra de meus avós!”.
Chegou a París catro anos antes do 68 e o seu espírito renacentista seguiuse formando naquela tolemia de liberdade e cultura; o seu amor pola poesía avanzou cara á propia creación e as súas primeiras obras naceron alí, lembra que o galego foi unha gran axuda polo parecido entre ambas linguas.
Os 80 collérona en Compostela onde coñeceu a Roberto Vidal Bolaño, asegura que foi o fillo que non pariu, tristeza e morriña soan cando o menciona. Segue activa e defende aos mozos nos que ten unha fe cega e eles cóidana e venérana. Se un quere saber o que foi Galicia nos últimos 80 anos non ten máis que pasar unha tarde con esta muller.
Santiago de Compostela, 3 de xaneiro do 2014
