Lalín, 27 de xuño do 2022 – O vindeiro dous de xullo a carballeira do Souto de Chousa da Porta, en Moneixas, acollerá a Foliada da memoria con Xurxo Souto como mestre de cerimonias.
Coa Foliada da memoria a Deputación de Pontevedra renderá homenaxe a artistas de música tradicional represaliados polo franquismo logo do golpe do 1936. Participarán Bandaló, Pandereteiras Bouba, Os Dezas de Moneixas, Varacuncas e as Pandereteiras de Botos.
A iniciativa forma parte do programa ‘O Pasado Por Vir’ e no Souto de Chousa da Porta haberá, ademais da musica, actividades para todos os públicos durante todo o día.
O programa comezará ás doce da mañá no Campo da Festa de Moneixas e desde alí sairá unha alborada que percorrerá a parroquia en dirección ao souto onde se celebrará a foliada.
Ás 12.30h farase a primeira das homenaxes, conducida por Xurxo Souto, con presencia de familiares dalgúns dos gaiteiros asasinados e tamén de persoas que investigaron a súa historia como Manu Igrexas, Xerardo Fernández Santomé ou Alberte Pérez. Porase o foco sobre as vítimas relacionadas coa música tradicional lembrando a gaiteiros asasinados como Constante Moreda, o gaiteiro de Cabral; Manuel del Río Mandayo ou José Gómez Avelaira; e a mulleres humilladas como as irmás cambadesas Pastora e Cándida Cordal obrigadas a tocar a pandeireta e a bailar espidas no verán do 36, para castigar o compromiso do seu irmán Castor, sindicalista asasinado; á muller de Manuel del Río, Pilar Navieira Golán; á súa irmá Maruja del Río Mandayo e a súa nai, Dolores Mandayo Montero, que gardou para sempre a trenza cortada polos falanxistas.
A continuación, sobre a unha e media da tarde, comezará a sesión vermú coa agrupación de pandereteiras Bouba. Dado que a idea é permanecer todo o día na foliada, haberá polbeiro, venda de churrasco e empanada (con menú económico a disposición das persoas asistentes), rosquilleiras, e churros, entre outros postos.
Haberá tamén unha mostra de creación de instrumentos e traxes tradicionais a cargo da asociación de gaiteiros e gaiteiras galegas; un espazo para crianzas con xogos populares mañá e tarde; obradoiros de canto e baile, conducidos por Enrique Viz e Marta Mouriño respectivamente.
Tamén terá lugar unha sesión de monicreques a cargo da compañía Viravolta Títeres que, como non podía ser doutro xeito nunha foliada da memoria, porá en escena unha obra de Lorca: ‘A nena que regaba a alfabaca e o príncipe preguntón’, adaptada pola propia compañía.
Ás sete da tarde celebrarase unha segunda homenaxe a aquelas persoas que recuperaron a tradición e posibilitaron que a semente dos Dezas de Moneixas seguise agromando ata o día de hoxe. Estarán presentes familiares das persoas que integraron a formación orixinal: Dario, Ismael, María e José Benito González López, así como os seus curmáns Manoliño Laureano, Celso e tamén Isaura. E tamén integrantes da que, xa nos anos 40 tomou o relevo: Manolo Troitiño e tamén Alfonso e Mario González Iglesias, fillos de Manoliño. Xunto a eles estaban Julio García e Manuel Lage, cuxas familias estarán presentes. Renderáselle especial homenaxe a agrupación actual, e as crianzas da escola.
Por último o especial fin de festa chegará da man de Bandaló! que fará lembrar as verbenas tradicionais dos anos 30. Todo o programa poderá consultarse a través da páxina web da Deputación. No acto repartirase unha publicación explicativa que recollerá unhas breves liñas sobre as vítimas homenaxeadas.
Haberá autobuses para o traslado de persoas e grupos desde distintos puntos da provincia. A xente interesada debe anotarse no mail do departamento (memoriahistorica@depo.gal) e os percorridos marcaranse tendo en conta lugares dos que nos cheguen máis solicitudes.
